Motetten uit de Thomaskirche

Zaterdag 27 juli, 15:00 uur

Vocale muziek uit het Leipzig van vóór J.S. Bach

Voordat J.S. Bach in 1723 de prestigieuze functie van Thomaskantor van Leipzig kreeg, gingen minstens zestien anderen hem voor. Wat was muzikale bakermat waar Bach op voortborduurde?

In dit concert hoort u veelstemmige koorwerken (motetten) uit de zeventiende eeuw, gecomponeerd door de Thomaskantors die Bach voorgingen en tijdgenoten. Deze motetten waren in de tijd van Bach al ongeveer een eeuw oud, desondanks waren ze nog volop te horen. De leerlingen van de Thomasschule waar Bach lesgaf, zongen deze muziek op school als onderdeel van hun muzikale opleiding en iedere week werd de zondagsdienst in de Thomaskirche ingeluid met een uitvoering van een zeventiende-eeuws motet.

Van de Thomaskantors vóór Bach is de één nog onbekender dan de ander. Onze muzikale zoektocht naar de zeventiende-eeuwse klankwereld van Leipzig begint bij Sethus Calvisius (1556 – 1615), die naast zijn werkzaamheden als componist en astronoom ook een omvangrijke verzameling van zestiende-eeuwse motetten aanlegde. De zoektocht voert verder langs muziek van zijn opvolgers: Joh. H. Schein (1586 – 1630) die als een van de eersten de Italiaanse stijl wist te integreren in zijn Lutherse kerkmuziek, Tobias Michael (1592 – 1657), aangesteld in alle hevigheid van de Dertigjarige Oorlog (1618 – 1648), Sebastian Knüpfer (1633 – 1676) die de muziekcultuur in Leipzig opnieuw deed opbloeien na de oorlog en Johann Schelle (1648 – 1701) die met zijn koraalcantates en kerkmuziek met aria’s en recitatieven zoals in de opera de grenzen van de Lutherse muziektraditie verlegde.

Veel van de muziek die u in dit concert hoort is in de vergetelheid geraakt. Zo klinkt er een achtstemmig motet van Michael dat al eeuwen niet te horen is geweest en waarvan de muziek speciaal voor dit concert werd opgediept uit de kerkarchieven van Wittenberg. Ook hoort u onbekende motetten van Schein, geschreven voor de inauguratie van de stadsraad van Leipzig in 1629 en 1630, twee dramatische oorlogsjaren waarin het Lutherse Leipzig onder zware druk stond.

In dit concert hoort u het resultaat van een uitwisseling tussen musici uit Nederland en Leipzig. Een week lang wordt er in Leipzig samen onderzoek gedaan naar de historische uitvoeringspraktijk en de geschiedkundige context van de muziek die op het concertprogramma staat. Ook wordt het voormalige klooster Pforta in Naumburg bezocht waar tot op de dag van vandaag een kostschool is gevestigd die een recordaantal Thomaskantors heeft voortgebracht.

Vocale muziek uit het Leipzig van vóór J.S. Bach

  • Thomas Selle (1599 – 1663): Veni sancte spiritus, 3-korig (12 st.)
  • Tobias Michael (1592-1657): Kompt herzu, lasst uns dem Herren frohlocken (6 st.)
  • Johann Christoph Bach (1642-1702): Lieber Herre Gott, wecke uns auf, 2-korig (8 st.)
  • Johann Schelle (1648-1701): Ich weiss dass mein Erlöser lebt, 2-korig (8 st.)
  • Andreas Hammerschmidt (1611-1675): Ach Gott, warum hast du mein vergessen?
  • Sebastian Knüpfer (1633-1676): Weichet von mir, ihr Boßhaftigen (6 st.)
  • Tobias Michael: Selig sind die Toten, 2-korig (8 st.)
  • Johann Hermann Schein (1586-1630): Ratswahlmusik, Zion spricht, 2-korig (9 st.)
  • Johann Bach (1604-1673): Unser Leben ist ein Schatten, 2-korig (8 st.)
  • Sethus Calvisius (1556-1615): Unser Leben währet siebenzig Jahr, 2-korig (8 st.)
  • Johann Rudolph Ahle (1625-1673): Unser keiner lebet ihm selber (7 st.)
  • Johann Hermann Schein: Ratswahlmusik, Da pacem Domine, 2-korig (10 st.)
  • Sethus Calvisius: Lobet den Herrn, 3-korig (12 st.)
Sopraan

Lili Hein

De in Leipzig wonende sopraan Lili Hein begon al op jonge leeftijd te zingen in het kinderkoor van haar plaatselijke parochie en sloot zich vervolgens aan bij verschillende ensembles. Ze zong bij Amici Musicae en bij het Leipzigse meisjeskoor Schola Cantorum. Hier kreeg ze zangles van Reglint Bühler en vervolgde ze haar opleiding met zanglessen van Prof. Christina Wartenberg. Sinds 2019 is ze de eerste sopraan van het zangsextet Voicemade. Met het ensemble behaalde ze niet alleen succes bij competities, maar gaf ze ook veelgeprezen concerten in Duitsland en in het buitenland en nam ze deel aan radio- en cd-opnames. Daarnaast treedt ze regelmatig op met verschillende koren onder leiding van dirigenten uit Leipzig, zoals Bach Consort (Gotthold Schwarz), Gellert Ensemble (Andreas Mitschke) en Ensemble Consart (Andreas Reuter). Als soliste is Lili Hein voornamelijk actief op het gebied van religieuze muziek. Ze zong in de Dom van Bonn en in de St. Bonifatius in Leipzig en in solorecitals met orgelbegeleiding.
Alt

Stina Raupers

Stina Raupers groeide op in Lübeck in een muzikale familie. Ze deed haar eerste muzikale
ervaring op met het spelen van cello en het zingen alt in koren. Na het behalen van een Bachelor in muziek en podiumkunsten, rondt ze momenteel een Master in Muziek af
aan de HMTM Hannover. Naast het zingen in het a capella ensemble Voicemade, werkt ze met koren zoals Norddeutscher Figuralchor (J. Straube), Deutscher Jugendkammerchor (F. Benfer), Bundesjugendchor (A. Kohler) en recentelijk in de Schola van het Rundfunkchor Berlin (G. Leenaars & J. Barleben), Orchid Kammerchor Bremen (K. Hankel) en het Chorwerk Ruhr (F. Hegath). Af en toe treedt ze ook op als altsolist. Ze heeft ook ervaring als koordirigent bij twee koren. Haar meest recente project was de uitvoering van Bachs Matthäus Passion en Johannes Passion met Vox Spiritus en Concerto Inspirato in een klein kamerkoorensemble in Hannover.
Tenor

Friedemann Meinhardt

Friedemann Meinhardt, geboren in Halle (Saale) en opgegroeid in Schulpforta, begon zijn muzikale reis in Leipzig als lid van het Thomanerchor. Hij kreeg
een uitgebreide muzikale opleiding en zangopleiding in ensemble- en solozang onder leiding van Kammersänger Martin Petzold. Na zijn afstuderen aan de middelbare school
zong hij verder in verschillende ensembles, waaronder het Gewandhauschor en het Saksische Staatsjeugdkoor. Daarnaast is hij een actief lid en oprichter van het vocale sextet Voicemade. Sinds 2018 volgt hij een opleiding in muziekeducatie en pedagogie voor de middelbare school aan de Hochschule für Musik und Theater Leipzig. Hij begon ook een
bacheloropleiding klassieke zang bij Prof. Ilse Christine Otto in Leipzig. Zijn meest recente solo-optredens omvatten het requiem van Mozart en verschillende catantes van J. S. Bach. Zijn interesse in oude muziek werd groter toen hij onder andere masterclasses volgde met Rita Dams, Florian Sievers en Lionel Meunier.
Zink

Friederike Otto

Friederike Otto is een van de weinige professionele cornettospelers. Vanaf haar dertiende studeerde ze oude muziek/cornetto aan de conservatoria van Leipzig en Lyon bij Arno Paduch, Jean-Pierre Canihac en William Dongois.

Sindsdien treedt ze op met verschillende ensembles over de hele wereld. Ze is lid van de prijswinnende Lautten Compagney Berlin, waarmee ze ook hedendaagse en lichte muziek onderzoekt. Talrijke opnames met verschillende ensembles, zoals Johann-Rosenmüller-Ensemble, Dresdner Barockorchester of Capella Sagittariana documenteren haar werk. Momenteel neemt ze deel aan de complete opname van de muziek van Heinrich Schütz met Hans-Christoph Rademann. Samen met het RIAS Kammerchor en als lid van Capella de la Torre nam ze de cd „Da pacem“ op, die in 2017 de prijs „Echo Klassik“ won.

Orgel

Henriëtte Wirth

Henriëtte Wirth speelt piano, klavecimbel, fortepiano en barokharp en is musicoloog. Als pianist speelt zij solo en is ze sinds 2009 lid van het Arcadië Trio en vormt samen met Pablo Gregorian het liedduo art.song. Als barokharpiste is ze lid van ensemble L'Olivastro. Daarnaast is ze klaveciniste van het ensemble La Favorita. Sinds 2007 is Henriëtte verbonden aan de Universiteit Utrecht als docent piano en klavecimbel aan het universitair cultureel centrum Parnassos.
Sopraan

Heleen Bongenaar

Heleen Bongenaar behaalde in 2021 haar masterdiploma Zang Oude Muziek met onderscheiding aan het Koninklijk Conservatorium (Den Haag). Zij werkte als koorzangeres met verschillende dirigenten zoals Philippe Herreweghe, Ton Koopman, Harry Christophers en Daniel Reuss. Als breed opgeleide zangeres voelt Heleen zich thuis in vroeg, klassiek, romantisch en hedendaags repertoire. Ze zingt regelmatig als soliste in oratoriumwerken en barokopera's. Heleen maakt deel uit van het ensemble CORVUS, een collectief van 8 muzikanten gericht op Duits repertoire uit de vroege barok. Ze vormt ook een duo met Michela Amici (barokharpiste). Ze voeren voornamelijk 17e-eeuws repertoire uit en omvatten vrouwelijke componisten zoals Isabella Leonarda.
Tenor

Johann Jakob Winter

Johann Jakob Winter kreeg zijn eerste muzikale opleiding in het Thomanerchor Leipzig. Hij
studeerde zang bij Gotthold Schwarz en Dirk Schmidt, evenals hobo en barokhobo. Na zijn middelbare school vervolgde hij zijn hobostudie aan het Conservatorium in Padua bij Paolo
Brunello en Marco Gironi. Ook vervolgde hij zijn zangopleiding als privéstudent bij Robert Pohlers. Als enthousiast consortzanger richtte hij in 2017 het zangsextet Voicemade op, waarmee hij sindsdien talrijke concerten heeft gegeven in heel Duitsland en daarbuiten. Naast het zingen van solistenpartijen, met name op het gebied van oude muziek, treedt hij regelmatig op met verschillende ensembles, waaronder Collegium Vocale Leipzig, Bach Consort, La protezione della musica, Gellert Ensemble, Le Concert Lorrain, Symphonischer Chor Bamberg en Neue Kammer. Naast zijn eigen artistieke activiteiten is hij academiedirecteur van de SummerMusikAcademy Hundisburg Castle en is hij
voorzitter van Netzwerk Alte Musik e.V. Johann Jakob Winter heeft een bachelordiploma in internationaal management en staat op het punt een masterdiploma in economie aan de universiteit van Bamberg te behalen.
Bariton

Gulian van Nierop

In 2015 behaalde Gulian van Nierop cum laude zijn bachelordiploma in Zang en Koordirectie aan het Utrechts Conservatorium. Zingen studeerde hij bij de IJslandse tenor Jón Þorsteinsson en en directie bij Rob Vermeulen. Hij zette zijn vocale vorming voort bij de Belgische zangcoach Teun Michiels en bij vermaarde bariton Marcel van Dieren.

Voor opera en theater heeft hij een levendige interesse. Onlangs verscheen hij als Zurga in Bizets De Parelvissers en als Dottore Malatesta in Don Pasquale van Donizetti. Hij maakt onderdeel uit van het jonge Nederlandse operacollectief B.O.O.M!, of Bold Opera On the Move. Daarmee speelde hij Papageno, zowel in Die Zauberflöte als in de succesvolle Nederlandstalige bewerking De Toverfluit, met regie van Frank Groothof. Voorts werkte hij samen met Opera2Day, en speelde hij hoofdrollen in onder meer Brúndibar (Krasá) en La finta semplice (Mozart).

Gulian treedt ook regelmatig op als solist in oratoriumproducties en werkte onder meer met het Amsterdam Baroque Orchestra onder leiding van Ton Koopman en de Holland Baroque Society met Erik van Nevel. Als ensemblezanger werkt hij regelmatig samen met Capella Amsterdam en Consensus Vocalis, en zong hij in producties van DNO (De Nederlandse Opera) en de Nederlandse Reisopera.

Hij was een van de oprichters van het Olga Vocal Ensemble, een succesvol vijfkoppig a cappella ensemble dat in Nederland, Frankrijk, IJsland en Amerika lovend werd gerecenseerd. Als dirigent heeft hij verschillende orkesten en koren onder zijn hoede gehad. Hij is momenteel aangesteld als artistiek leider van Het Plantage Kamerorkest in Amsterdam en Vocalise te Ede.

Gulian bezit een bachelor in de Biomedische Wetenschap en brengt regelmatig een dagje in de keuken door om nieuwe formules en recepten uit te proberen.

Baroktrombone

Masafumi Sakamoto

Mezzosopraan

Sophia Faltas

De jonge mezzosopraan Sophia Faltas ontdekte haar liefde voor oude muziek tijdens haar tijd bij de Nationale Koren. Projecten met dirigenten als Jordi Savall, Sir John Eliot Gardiner, Ton Koopman en hun orkesten wekten haar interesse in de historisch geïnformeerde uitvoering van oude muziek. Ze ontwikkelde zich als soliste aan de conservatoria van Groningen, Amsterdam en Den Haag en in masterclasses bij Philippe Herreweghe, Dame Emma Kirkby, Peter Kooij en Margreet Honig. Ze geniet vooral van vroegbarokrepertoire, maar is ook vaak te horen als altsolist in barokoratoria, passies en cantates, en verkent het rijke palet van laatmiddeleeuws en renaissancerepertoire met groepen als het Sollazzo Ensemble. Recente hoogtepunten in haar veelbelovende carrière zijn onder meer een solorecital bij het Festival Oude Muziek Utrecht en het Trigonale Festival der alten Musik, Händels Messiah met het Orkest van de Achttiende Eeuw en het Koninklijk Conservatorium, en verschillende optredens als soliste met Vox Luminis. Ze maakte haar operadebuut als de Sorceress in Purcells Dido and Aeneas, en vertolkte later de titelrollen in Peri’s Euridice en Cavalieri’s Rapprasentatione di Anima et di Corpo. Sophia is ook een veelgevraagd ensemblezangeres en treedt regelmatig op met Collegium Vocale Gent en Cappella Amsterdam.
Pablo Gregorian
Tenor

Pablo Gregorian

De Armeens-Nederlandse tenor Pablo Gregorian is solist en ensemblezanger en zingt zowel oratorium, opera als lied. Momenteel rondt hij zijn masterstudie af aan CODARTS in Rotterdam bij Marcel Reijans. Als solist trad Pablo Gregorian onder meer op met Apollo Ensemble en leden van het Koninklijk Concertgebouworkest en concerteerde hij op o.a. het Internationaal Kamermuziekfestival Schiermonnikoog. Hij is als ensemblezanger verbonden aan de Nederlandse Bachvereniging.
Bas

Vincent Berger

Bas-bariton Vincent Berger werd 2000 in München geboren. Zijn eerste muzikale opleiding en zangles kreeg hij als lid van het Leipziger Thomanerchor bij Gotthold Schwarz en Dirk Schmidt. Wegens zijn artistieke prestaties werd hem de Karl-Straube-prijs van de Stichting Thomanerchor toegekend.

Na zijn zangstudie aan de Hochschule für Musik und Theater ‘Felix Mendelssohn Bartholdy’ te Leipzig te hebben afgerond, volgt hij nu een masteropleiding aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag, waar hij bij Frans Fiselier studeert. Hij nam deel aan masterclasses van Philippe Herreweghe, Ton Koopman, Lionel Meunier en Peter Kooij. Naast zijn muziekvakopleiding studeert hij verder nog International Studies aan de Universiteit Leiden.

Inmiddels is hij actief als freelance bas-bariton en vertolkt regelmatig de bas-solo in cantates, oratoria en passies. In Theater Rudolstadt maakte Vincent met de Thüringer Symphoniker zijn operadebuut als Sarastro in Mozarts ‘Zauberflöte’. Hij werd geprezen voor zijn interpretatie van Dovid in de wereldpremière van de jiddische opera ‘Bas-Sheve’ van Henech Kon. Zijn concertrepertoire omvat vele belangrijke bas- en baritonpartijen uit de renaissance, barok en de klassieke periode alsmede romantische en hedendaagse werken.

Naast zijn succesvolle ontwikkeling als solist, hecht hij grote waarde aan het zingen in kamerkoren en ensembles. Zo werkt hij onder anderen met Vox Luminis, Musica Gloria, Chorwerk Ruhr en zijn vocaalsextet ‘voicemade’. Tevens heeft Vincent de Mattheus passie van Kieling in de rol van Jesus met het ensemble La Protezione della Musica op CD gezet.

Violone

Thomas Kolarczyk

De in Leipzig wonende contrabassist Thomas Kolarczyk heeft de afgelopen jaren een reputatie opgebouwd als een gelaagde muzikant die genreoverschrijdend werkt.

Zijn muzikale carrière begon aanvankelijk op de klassieke gitaar, voordat hij via de elektrische bas zijn weg naar de contrabas vond. Tot 2015 studeerde hij jazz-contrabas aan de hogeschool der kunsten Hanns Eisler in Berlijn. Hij verbreedde ook zijn horizon met een masterdiploma oude muziek (hoofdvak violone/historische strijkbas) aan de Universiteit voor Muziek en Theater in Leipzig.

Als drukbezet bassist in formaties als Leléka, Ensemble Neue Kammer, Abisko Lights, Marc Doffey Quintet, Eyal Lovett Trio, Fabia Mantwill Orchestra, The Somnambulist, Roye Ma en de Gaststätte zum Heißen Hirten werd hij een drukbezet speler in de Duitse muziekscene.

Op het gebied van oude muziek speelde hij G-violone, D-violone en barokcontrabas bij ensembles als de Neue Kammer, Thüringer Bach Collegium, JSB Ensemble, Leipziger Concert en de Batzdorfer Hofkapelle.

Thomas Kolarczyk kijkt terug op een druk tour- en concertschema dat hem heeft meegenomen op reizen naar Israël, de VS, China, Italië, Frankrijk, Oekraïne, Groot-Brittannië en andere plaatsen in de wereld. Hij is winnaar van talrijke competities zoals Jugend Musiziert, Jugend Jazzt, Art of Improvisation (Breslau), HFM Jazz Prize, creole Berlin, Young German Jazz Prize, Young München Jazz Prize en de Burghausen Young Jazz Prize.

Kaartverkoop

Kaarten voor dit concert zijn te verkrijgen via boekhandel Tomey in Culemborg, of online via klassiekemuziek.nl. Wilt u voor meerdere concerten kaarten reserveren? Meld u dan aan als donateur. Dan bent u over het algemeen voordeliger uit.

Boekhandel Tomey